ขอยืมคำนี้มาใช้หน่อย คำว่า สารตั้งต้น เป็นเรื่องน่าแปลกและฟังดูชอบกล ที่คำๆ นี้ มักนำไปใช้ในทางการเมือง เช่น ใช้ว่า รัฐประหารเป็นสารตั้งต้นที่ทำให้ระบอบประชาธิปไตยผิดเพี้ยน อย่างนี้ เป็นต้น แม้ยกตัวอย่างเช่นนี้ เรื่องที่จะเขียนก็ไม่เกี่ยวกับการเมือง ลองเสียสละเวลาอ่านสักนิดหนึ่ง จะได้กระจ่างว่า พูดถึง สารตั้งต้นแห่งความสำเร็จ อะไร?
สารตั้งต้นแห่งความสำเร็จ
ขออนุญาตพูดถึงเรื่องราวของพระพุทธเจ้าเมื่อครั้งเกิดเป็นโคนันทิวิสาล ที่พราหมณ์คนหนึ่งได้เลี้ยงและรักเหมือนลูกชาย โคนันทิวิสาลต้องการตอบแทนบุญคุณที่พราหมณ์เลี้ยงดู จึงบอกพราหมณ์ว่า
“พ่อ จงไปท้าพนันกับโควินทกเศรษฐีว่า โคของเราสามารถลากเกวียนหนึ่งร้อยเล่ม ที่ผูกติดกันให้เคลื่อนไหวได้ พนันด้วยเงินหนึ่งพันกหาปณะเถิด”
พราหมณ์ทำตามที่โคบอก ในวันเดิมพัน ขึ้นไปนั่งบนเกวียน เงื้อปฏักขึ้นพร้อมกับตวาดว่า
“ไอ้โคโกง โคโง่ เจ้าจงลากเกวียนไปเดี๋ยวนี้”
ฝ่ายโคนันทิวิสาลเมื่อได้ยินพราหมณ์พูดเช่นนั้น ก็คิดน้อยใจว่า
“พราหมณ์เรียกเราผู้ไม่โกง ว่าโกง ผู้ไม่โง่ ว่าโง่”
จึงยืนนิ่งไม่เคลื่อนไหว ทำให้พราหมณ์แพ้เดิมพันและเศร้าโศกเสียใจเป็นอย่างมาก โคนันทิวิสาลจึงปลอบใจและกล่าวว่า
“พ่อ ฉันอยู่ในเรือนของท่านตลอดมา เคยทำภาชนะอะไรแตกไหม เคยเหยียบใครๆ เคยถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะในที่อันไม่ควรหรือไม่ เพราะเหตุใด ท่านจึงเรียกเราว่า โคโกง โคโง่ ครั้งนี้เป็นความผิดของท่านเอง ไม่ใช่ความผิดของฉัน บัดนี้ ขอให้ท่านไปเดิมพันกับโควินทกเศรษฐีใหม่ด้วยเงินสองพันกหาปณะ ขออย่างเดียว ท่านอย่าได้เรียกฉันว่า โคโกง โคโง่ ท่านจะได้ทรัพย์ตามที่ท่านปรารถนา ฉันจะไม่ทำให้ท่านเศร้าเสียใจ”
พราหมณ์ทำตามอีกครั้ง และในวันเดิมพัน ได้พูดคำหวานว่า
“นันทิวิสาลลูกรัก เจ้าจงลากเกวียนทั้งร้อยเล่มนี้ไปเถิด”
เมื่อได้ยินคำพูดที่แสนหวานเช่นนั้นโคนันทวิสาลได้ลากเกวียนร้อยเล่มที่ผูกติดกัน ด้วยการออกแรงลากเพียงครั้งเดียวเท่านั้น ทำให้พราหมณ์ชนะเดิมพันอย่างง่ายดาย
สิ่งที่เห็นในเรื่องราวของโคนันทิวิสาล สารตั้งต้นแห่งความสำเร็จ คือ การพูดจาดี อ่อนหวาน ไม่เสียดแทงใจใคร นั่นเอง เพราะมีสารตั้งต้นที่ดี โคนันทิวิสาลถึงลากเกวียนทั้งร้อยเล่มไปได้อย่างง่ายดาย
กลับมายุคปัจจุบัน เป็นที่น่าสังเกตว่าเจอคนพูดจาไม่ดีบ่อยมาก ร้านขายเสื้อผ้าร้านหนึ่ง ตั้งใจจะซื้ออยู่แล้วเชียว แต่เจอพูดจาไม่ดี ห้วนๆ ก็เลยนิ่งเฉยดั่งโคนันทิวิสาลใส่เสียเลย ร้านขายข้าวราดแกงร้านหนึ่งที่อยู่ละแวกเดียวกัน กินอยู่ไม่กี่ครั้งก็เลิกกินไปเลย เหตุเพราะพูดจาไม่ดี
เชื่อว่าทุกคนคงมีประสบการณ์บ้างเกี่ยวกับคนพูดจา ไม่ดี หยาบคาย ไม่น่ารัก เสียดแทงใจผู้อื่น พึงรู้ไว้เถิดว่า คนพวกนั้นมักจะไม่ประสบความเร็จอะไรมากนักหรอก หากไม่ปรับปรุงตนเอง มีสารตั้งต้นไม่ดี ดีได้ก็ไม่ยืนยง
การพูดจาไม่ดี หยาบคาย เสียดแทงใจ ไม่มีใครชอบ แม้แต่สัตว์เดียรัจฉานก็ยังเกลียดชัง ดั่งที่พระพุทธเจ้าได้ทรงตรัสสรุปไว้หลังจากที่ได้เล่าเรื่องโคนันทิวิสาลว่า
“ภิกษุทั้งหลาย ชื่อว่า คำหยาบ ไม่เป็นที่ชอบใจของใครๆ แม้กระทั่งสัตว์เดียรัจฉาน”
“บุคคลควรพูดแต่คำที่น่าพอใจเท่านั้น ไม่ควรพูดคำที่ไม่น่าพอใจในกาลใดๆ เมื่อพราหมณ์พูดคำที่น่าพอใจ โคนันทิวิสาลได้ลากสัมภาระอันหนักได้ ทั้งยังทำให้พราหมณ์ผู้นั้นได้ทรัพย์อีกด้วย ส่วนตนเองก็เป็นผู้ปลื้มใจ เพราะการช่วยเหลือนั้นด้วย”